అమరకోశం

హిమామ్శుశ్చంద్ర మా శ్చంద్ర ఇందుః కుముదబాన్దవః
విధుః సుధాంశుః శుభ్రాంషురోషధీషో నిశాపతిః
అబ్జో జైవాతృకః సోమో గ్లౌర్ముఖాఙ్గః
ద్విజరాజః శశధరో నక్షత్రేశః క్షపాకరః

అంతర్ధా=చాటు చేయుట, మూసుకు పోవుట; వ్యవధా= అదైనా కప్పేది అంతర్దిః= అదృశ్యమగుట, అపవారణం= అదృశ్యమగుట, ఆపిదానం= కప్పబడుట, తిరోధానం = కప్పబడుట, పిధనం = కప్పబడుట, అచ్చ్ధానం=కప్పబడుట.
హిమంషు =హిమ+ అంషు= చల్లని +కిరణాలు= చల్లని కిరణాలు ఇచ్చే చంద్రుడు; చంద్రమా=చంద్రునికి సంబంధించినది; చంద్ర =ఎవరైతే సంతోషం ఇస్తారో , ఇందుః =ప్రకాశవంతమైన బిందువులు, కుముద +బాంధవ = తెల్లకలువ+చుట్టం= తెల్ల కలువ యొక్క చుట్టం, చంద్రుని చూసి కలువ వికసిస్తుంది. (తెల్ల కలువను ఈజిప్ట్ వారు నీటి కలువ అని పిలుస్తారు. వారు నీటి కలువను సూర్యునితో జోడిస్తారు.) విధుః జ్ఞాన వంతుడు, చంద్రుడు, సుధాంషుః= సుధ +అంశు= అమృతం +కిరణాలు=అమృత కిరణాలు ప్రసరించేవాడు, చంద్రుడు; శుభ్రాంషు= శుభ్రా+అంశు= తెల్లని+కిరణాలు =అమృత కిరణాలు ప్రసరించేవాడు, చంద్రుడు; శుభ్రాంషు= శుభ్రా+అంశు= తెల్లని +కిరణాలు = తెల్లని కిరణాలు ప్రసరించేవాడు, చంద్రుడు ఓషధిశః= ఓషద్ +ఈశ= ఓషధులు +రాజు = ఓషధులకు రాజు, చంద్రుడు, ; నిశపతిః= నిశాషపతి = రాత్రి+రాజు= రాత్రికి రాజు =చంద్రుడు, అబ్జ= నీటిలో జన్మించుట, పాలసముద్రంలో సముద్ర మథనము జరిగినపుడు చంద్రుడు లక్ష్మీదేవితో చంద్రుడు ;సోమ = సోమవారం, సోమవారం చంద్రునికి ముఖ్యమైనది, సోమ అనేది అమృతం, సముద్ర మథనం జరిగినపుడు చంద్రుడు అమృతం తీసుకునివస్తాడు,; గ్లౌ= ప్రేమికులకు మృదువైన బాధను కల్పిస్తాడు. చంద్రుడు ; మృగంగా=కృష్ణ జింకపై స్వారీ చేసేవాడు, చంద్రుడు; ద్విజరాజః= ద్విజ+రాజ=బ్రాహ్మణులు, + రాజు=బ్రాహ్మణులకు రాజు, చంద్రుడు ; శశిధరః=శశ+్ధర= కుందేలు+ఉంచుకునేవాడు, కుందేలును ఉంచుకునేవాడు, చంద్రుడు; నక్షత్రేశః= నక్షత్ర+ఈశ= నక్షత్రములు +రాజర =నక్షత్రములకు రాజు, చంద్రుడు ; క్షపాకారః = రాత్రి ఉండేవాడు, చంద్రుడు;
94,95,96,97 శ్లోకములు
కళా తు షోడశో భాగో బిమ్బోస్ర్తి మండలం త్రిషుః
భిత్తమ్ శకలఖండే వా పుంస్యర్ధ్యోర్థం సమేంశకే
చంద్రికా కౌముదీ జ్యోత్స్నా ప్రదాస్తు ప్రసన్నతా
కళంకాజ్కౌ లాంఛనం చ చిహ్నం లక్ష్మచ లక్ష్మణం
సుషమా పరమా శోభా శోభా కాంతిర్ధ్యు తిశ్చవిః
అవశ్యయస్తు నీహారస్తు షారస్తుహినమ్ హిమం
ప్రాలేయ మిహికా చాథ హిమానీ హిమసంహతి