అమ్మను, ఆవకాయను మరువలేమనే తెలుగు నానుడి అందరికీ తెలిసిందే.. అక్షరమాలలోని ‘అ’ అమ్మ, ‘ఆ’ ఆవకాయ అని చెప్పుకునే రీతిలో మన జీవితాలతో పెనవేసుకుపోయిన నిత్య నూతన అరుణ వర్ణం మన అచ్ఛమైన తెలుగు ఆవకాయ. ఆవకాయని పప్పుతో కలిపి, దానికి కమ్మటి నెయ్యి జోడిస్తే, స్వర్గానికి బెత్తెడు దూరంలో ఉన్నట్లుగా ఉంటుంది. వేడివేడి అన్నంలో కొత్త ఆవకాయ, కందిపొడి కలిపి అమ్మమ్మ పిల్లలందరికీ ముద్దలు కలిపి పెడుతుంటే ఆహా...

వేసవి ఎండల్లో దాహానికి అందరూ మార్కెట్లో దొరికే పానీయాలను వాడతారు. కానీ పూర్వకాలం పెద్దవారు దాహానికి బార్లీ, సబ్బా, సగ్గుబియ్యం, దబ్బ ఆకులు, నిమ్మ ఆకులతో కుండల్లో వేసవి పానీయాలను తయారుచేసేవారు. మజ్జిగలో పంచదార వేసి స్వీట్ లస్సీ, నిమ్మకాయ లస్సీల్లా రకరకాల లస్సీలను తయారుచేసి పిల్లలకు తాగించేవారు. అలాగే పండ్లముక్కల్లో మీగడ పెరుగు వేసి పిల్లలు, పెద్దలు తినేవారు.

వేసవి ముదురుతోంది. పిల్లలు, పెద్దలు ఎండల్లో వడదెబ్బ తగలకుండా ఉండేందుకు వివిధ రకాల పానీయాలను సేవిస్తుంటారు. అలాంటిదే శ్రీరామనవమి రోజు తాగే పానకం కూడా.. కేవలం పండుగ రోజే కాదు.. వేసవిలో తరచూ ఆ పానకాన్ని తాగితే వడదెబ్బ తాకదు. శరీరంలోని వేడిని తగ్గించవచ్చు. మరి శ్రీరామనవమిరోజు చేసే
పానకంతోపాటు వివిధ రకాల పానీయాల (షర్బత్తుల) తయారీ చూద్దామా..

ఉగాది భావాన్ని తెలిపేది ఉగాది పచ్చడి. షడ్రుచుల సమ్మేళనంగా చేసే ఈ పచ్చడి జీవితంలో జరిగే వివిధ అనుభవాలకు ప్రతీక. జీవితంలోని అన్ని అనుభవాలు కలిగినదైతేనే అర్థవంతం అని చేపే భావం ఇమిడి ఉంది ఇందులో.. ‘ఉగాది పచ్చడి’ ఈ పండుగకు మాత్రమే ప్రత్యేకమైన పదార్థం. ఉగాదినాడు షడ్రుచుల సమ్మేళనమైన తీపి, పులుపు, కారం ఉప్పు, వగరు, చేదు అనే ఆరు రుచులు కలిసిన ఉగాది పచ్చడిని తింటారు.